Espò se yon seri de aktivite fizik ki bon pou sante, ki amelyore kondisyon fizik moun, li konn prezante sou fòm jwèt kolektif ou endividyèl pandan espòtif yo ap respekte kèk règ.
Menmjan ak tout lòt peyi, Ayiti se yon peyi ki gen anpil talan espòtif, gen anpil federasyon ak asosiyasyon tou, epi genyen yon komite olenmpik.Men èske vrèman gen espò kap pratike nan peyi a ?Ansanm ann gade kòman lavi espòtif la ye nan peyi a.
Jan mwen souvan di l, Ayiti se yon peyi ki plen talan espòtif. Kisa dirijan isit fè pou eksplwate richès sa ?Pratike espò nan yon peyi elimine anpil risk sou tèt jenès peyi sa.Pa bò isit tout sa ki enpòtan nou inyore yo, se tankou se yon bann zonbi kap viv sou bout zile a.
Komite olenmpik ayisyen se enstans ki anglobe tout federasyon ak asosiyasyon disiplin espòtiv yo nan peyi a.Anpil federasyon jwenn afilyasyon nan men yo, tankou : football, basketball, tenis, tang soo do, hockey, triathlon, lacrosse, golf, tir-a-l’arc, ski, elatriye…Nou pa bezwen sezi si nou wè kèk non ki parèt enkoni. Wi, federasyon zonbi sa yo egziste nan peyi a.
Ann pran egzanp football, disiplin sa se li nou plis pratike nan peyi a.Yo gen yon chanpyona nasyonal, yo gen yon seleksyon nasyonal, nou konnen anpil bagay de yo, diferan klèb kap jwe divès chanpyona yo òganize yo tankou : Violette AC, FICA, Cavaly, Don Bosco (D1) Solution FC, Vapor FC, Leg A-Z, Aigle Noir (D2) Tigresse, Valentina, Exafoot (Chanpyona feminen) Nou konnen tou anpil atlèt k ap pratike disiplin sa ke se swa nan peyi a oubyen lòtbò dlo. Ladan yo, m kapab site : Derrick Etienne, Duckens Nazon, Melchie Daelle, Nerilia Mondésir, Roberto Badjo L, Angelo Exilus, Valendi Luis Odélus.Anpil nan klèb nou genyen k ap jwe chanpyona nasyonal yo rekonèt pa ko federasyon k ap fè football nan zòn nan paske yo konn al jwe konpetisyon avèk klèb lòt peyi nan zòn nan.Gen anpil lòt komite kap òganize divès chanpyona rejyonal pou football la ka kontinye jwe nan 4 kwen peyi a.
La, nou dakò ke nou ka de football nan peyi a menmsi y ap mal òganize l.
M kapab di basketball se 2e disiplin nou plis pratike, menmsi pa genyen yon chanpyona nasyonal ke FHB òganize men genyen ASHBAC ki se yon asosiyasyon ki afilye ak FHB ki òganize yon chanpyona basketball ki santralize sa vle di se sèl nan kapital la li jwe.
Yo reyini plizyè ekip, domaj se pa ekip ki reprezante zòn men se pito enstitisyon yo tankou : Mache ti Tony, Digicel, Sogebank elatriye…Konsa tou gen plizyè lòt komite ki konn òganize ti chanpyona rejyonal, men san konstans.
Gen anpil lòt federasyon kap fè ti souke kò, nou kapab ki kap kraponnen pa egzanp : Volleyball, siklis, ping-pong, espò inivèsitè, Jido ak atletis.
Konsa tou gen yon bann lòt ki p ap regle anyen ditou nan milye espòtif la menmsi pafwa yo òganize yon ti tounwa chak 10 lane (griyen dan)
Nou ka pran egzanp federasyon Body building, Ekès, Golf, Hokey, Lakwòs, Pantatlon.
M pa mansyone federasyon yo pou m ensilte dirijan yo, men nou konsyan ke yo pap regle anyen.Anpil nan nou pa menm konnen kijan yo pratike kèk nan disiplin sa yo.
Ekès, se yon disiplin yo pratike sou yon chwal. Hokey se yon espò kolektif ke yon jwe sou yon sifas an glas(jele). Lakwòs, se yon espò kolektif tou, atlèt yo ak kas nan tèt, kwòs nan men objektif yo se pou yo fè gòl ak yon ti boul.
Tankou nan anpil lòt peyi, Komite olenmpik la gen pou wòl ankouraje pwomosyon espò a.
Ankouraje òganizasyon, devlopman ak kowòdinasyon konpetisyon yo.
Opoze ak tout itilizasyon abizif politik ak komèsyal sou espò ak ak atlèt yo.
Bò isit nèg yo genlè pa konn sa.Nan yon ti pale m te fè ak yon manm nan komite olenmpik ayisyen an, komite a gen 35 federasyon ak asosiyasyon ki afilye ak li.
Pou komite a bay afilyasyon ak yon federasyon, li sipoze aktif.
Mezanmi kisa mo aktif la vle di ?
An rezime, aktif vle di plede fè aksyon.
Si kritè sa tap respekte, pa tap gen 5 federasyon afilye a komite a.Ki sipò komite a bay federasyon yo ?Toujou daprè enfòmasyon m jwenn nan bò pa komite a, yo toujou akonpanye federasyon yo nan tout sa yap òganize, nan sans sa m kapab di se federasyon yo ki salòp, se yo ki pa gen volonte travay.
Men avan nou di sa, ann gade nan lòt bò a, m te fè yon ti pale tou ak prezidan youn nan federasyon zonbi yo, li dim se 100 mil goud ke komite a ba yo chak ane. Pou mwen sa se yon blag. Kisa yon federasyon ka fè avek 100 mil goud pou yon lane.
Yon minis an Ayiti ap touche 121 mil goud pa mwa kòm « salaire brut » san nou pa ale nan lòt detay tankou frè 2e rezidans, gaz, vwayaj elatriye.Ki donk minis espò a ap touche 121 mil pyas tou ki ap totalize 1.452.000 goud pou yon ane.Sa vle di yon federasyon gen nan men l 6.88% « salaire brut » minis espò a.
Ala de salmanaza nan yon peyi. Se konsa yap pran daso sou do espò a. Antouka men nan ki eta espò nou an ye jodi a, epi w tande vire tounen nou gen atlèt ki pral fè grimas nan diferan jwèt entènasyonal yo.
Wolf Kenley DENIS
dley663@gmail.com
